10/15 jaar erfgoed noorderkempen!

Erfgoed Noorderkempen bestaat dit jaar 10 jaar, of eigenlijk zelfs 15 jaar, want het ontstond in de schoot van de toenmalige Archeologische Dienst Antwerpse Kempen – kortweg AdAK –  die al in 2004 werd opgericht. Dat feestje wilden we natuurlijk niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Op woensdag 13 maart vierden we onze ‘Jubilee’ met ca. 140 gasten in een unieke erfgoedlocatie: een spiegeltent van de vermaarde familie Klessens met bovendien een authentiek ‘Decap-orgel’. Na een uitgebreide toespraak van onze voorzitter, waarbij hij stilstond bij enkele van onze hoogtepunten, was het de beurt aan de heren van Theaterke Straf Poejer. Zij namen ons mee op reis doorheen ons werkingsgebied en stonden stil bij het mooiste erfgoed uit onze regio, althans het erfgoed dat op Erfgoeddag 2018 door de inwoners verkozen werd tot het meest waardevolle erfgoed. De avond werd opgeleukt met een Kempense DJ en hét Vlaamse erfgoed bij uitstek: pintjes en frietjes. Hieronder enkele sfeerbeelden van de avond:

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

15 jaar erfgoedwerking

Gestart met een werking rond archeologie, met één medewerker in dienst en gehuisvest in de kelders van het Turnhoutse stadhuis, is Erfgoed Noorderkempen geëvolueerd naar een organisatie met 3 deelwerkingen, 7 vaste en enkele tijdelijke werknemers, die zich bekommert om alle vormen van erfgoed – (museum)collecties, archieven, tradities, monumenten, landschappen, archeologie, … –  in 11 gemeenten in de Noorderkempen. Vandaag vind je ons in onze nieuwe kantoren in het Nationaal Museum van de Speelkaart in Turnhout.

De hoogtepunten van de voorbije 15 jaar zijn te veel om op te noemen, maar we halen er toch graag een paar aan:

Tussen 2004 en 2014 zette AdAK de Noorderkempen archeologisch op de kaart met talrijke opgravingen in het kader van grote bouwprojecten, verkavelingen of industrieuitbreidingen. Grafmonumenten uit de bronstijd, woonstalhuizen uit de ijzertijd, Romeinse nederzettingen, Merovingische krijgergraven of middeleeuwse boerenerven. Het zit letterlijk in onze achtertuin.  De resultaten zijn gebundeld in het boek Vondsten Vertellen naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling in 2013-2015.

• 

• 

De jaarlijkse Erfgoeddag, waarmee we elk jaar gemiddeld 5000 mensen bereiken, mag terecht de hoogdag van het culturele erfgoed genoemd worden. Sinds enkele jaren kreeg Erfgoeddag er in onze regio trouwens nog een klein, maar flink groeiend, broertje bij met de Nacht van het Kempens Erfgoed. Sinds 2016 doen we ook de regionale promotie van Open Monumentendag, waarbij we bijzondere monumenten, landschappen of archeologische sites in de kijker zetten. 

Met Kempen Kookt, Kempen Zingt werkten we in 2012-2013 samen met de Kempense erfgoedcellen aan een uitgebreid programma rond de Kempense kookkunst en liederencultuur, met o.a. een Spiegeltentenfestival en een Kempens kookboek.

De heraanleg van de Grote Markt van Turnhout bood in 2010 de kans om eens een blik onder de kasseien te werpen op zoek naar de oudste geschiedenis van de stad. Daaruit blijkt de stad veel ouder dan de ‘stichting’ van de vrijheid in 1212. Naar aanleiding van Turnhout 2012 brachten we de resultaten van dit vernieuwende archeologisch én historisch onderzoek samen in het boek Turnhout en de Grote Markt.

• 

• 

Met het project ‘Koek’ begeleidden we een theatermaakster die een theatervoorstelling wou maken over de peperkoekfabriek Van Deun-Poppeliers. Door onze medewerking groeide dit van een kleinschalig projectje naar een grootse voorstelling, met uitverkochte zalen en een hedendaagse versie van de Turnhoutse peperkoek bij de bakker.

• 

Samen met talrijke vrijwilligers stapten we mee in het project Kempense Klaprozen. Onderzoek naar  de Kempense soldaten die stierven in de eerste wereldoorlog geeft deze gesneuvelden terug een gezicht en een verhaal.

In 2016 vierden we, samen met 10 gemeenten, de 150ste verjaardag van de Vaart met een expo op een echte ‘Kempenaar’ (een type kanaalboot), een wereldrecordpoging line-dancing langs de vaart, een permanente fietsroute, …

• 

• 

In 2017 was het dan weer de beurt aan het Bels Lijntje, dat ook een 150-jarig jubileum te vieren had. Eind dat jaar startten we in Rijkevorsel met een nieuwe tentoonstellingsreeks “Alles uit de Kast”, waarbij we de archeologische vondsten van één gemeente van onder het stof halen in een verfrissende opstelling. We werden hiermee laureaat van de provinciale Erfgoedprijs 2018. Ook de editie 2018 in de bibliotheek van Kasterlee was een succes.

Vorig jaar ging onze derde deelwerking intergemeentelijke archiefdienst van start. Jeroen Hens is sinds 1 juli ‘vliegende’ archivaris voor 6 gemeenten. Ook nog in 2018 namen we het voortouw in de viering van 20 jaar Unesco-werelderfgoed voor de Vlaamse Begijnhoven en momenteel zijn we weeral in de weer voor het militair erfgoed in de Kempen en de herdenking van 75 jaar Bevrijding van de Kempen, later dit jaar.

Uit deze – zeer beperkte – selectie aan hoogtepunten blijkt het al: onze regio heeft een enorm rijk verleden. Of het nu gaat om monumenten, tradities, museum- of archiefstukken, landschappen, archeologie of ambachten: we hebben het allemaal en Erfgoed Noorderkempen geeft zich samen met tal van vrijwilligers en verenigingen meer dan 100% voor dit erfgoed.