Inleiding

Op 2 december 1998 schreef UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) de begijnhoven van Brugge, Dendermonde, Diest, Gent en Sint-Amandsberg, Hoogstraten, Kortrijk, Leuven, Lier, Mechelen, Sint-Truiden, Tongeren en Turnhout in op haar lijst van werelderfgoed.

 

In 2018 werkten Turnhout en Leuven een jaar lang samen met verschillende partners om een  feestprogramma te realiseren om de twintigste verjaardag daarvan te vieren. Verschillende steden die begijnhoven huisvesten, vierden daarnaast het jubileum met uiteenlopende activiteiten. Tijdens het feestjaar 2018 wordt het verleden, het heden en de toekomst van dit unieke erfgoed belicht.

Verslag van het project

TENTOONSTELLING & BOEK
Het feestjaar start in augustus in Leuven met ‘Begijnhoven. Eeuwenoud. Eigentijds’. Deze tentoonstelling, die deel uitmaakt van een ruimer project met een boek en een website, kijkt naar de bewogen geschiedenis en het relevante heden van de begijnhoven.

De rondreizende tentoonstelling werd door Alexander Kerkhof gerealiseerd op basis van de tekeningen van zijn vader, Stefaan Kerkhof. Ze geeft een overzicht van alle nog bestaande begijnhoven in Frankrijk, België en Nederland. Naast de aquarellen van Stefaan Kerkhof, omvatte de tentoonstelling ook nog een overzichtskaart, een tijdslijn en een reportage die op een televisietoestel in een aparte ruimte kan worden vertoond, of geprojecteerd wordt. De tentoonstelling werd ook verrijkt met digitale inhoud. Alexander Kerkhof maakte van de 13 unesco erkende begijnhoven een 360° panoramafoto die via de ErfgoedApp van FARO ter beschikking werden gesteld van de bezoekers. Tot slot voegde tal van afnemers van de tentoonstelling ook nog extra mini-tentoonstellingen toe aan de tentoonstelling om de lokale context beter aan bod te laten komen. In Leuven werden bvb. tal van originele objecten uit de collecties van de K.U.L die verband hielden met het Groot Begijnhof in tentoonstellingskastjes getoond. In Turnhout werd via een interactief touchscreen het verhaal verteld van alle organisaties die momenteel actief zijn op het Turnhoutse begijnhof, enz. en

Deze tentoonstelling werd een ongezien succes. Ze werd niet minder dan 14 keer opgesteld, waaronder ook in Breda in Nederland, waar zich 1 van de 2 Nederlandse begijnhoven bevinden. Naar schatting 50.000 bezoekers bezochten deze tentoonstelling op 1 van deze plekken. Van het boek werden meer dan 800 exemplaren verkocht

3-DAAGS CONGRES

De begijnenbeweging gaat terug tot de twaalfde eeuw. Vandaag nemen begijnhoven steeds meer een hernieuwde rol op in onze samenleving. Als ‘stad in de stad’ bieden ze een plaats van zingeving en rust. Er ontstaan samenlevingsvormen, die een nieuwe socio-culturele dynamiek teweegbrengen. Tijdens een drietal congresdagen in Turnhout werden al deze aspecten (onroerend, roerend en immaterieel erfgoed) onder de loep genomen. Thema’s als herbestemming, onderhoud en restauratie kwame aan bod, naast de mogelijkheden om museale presenaties op begijnhoven te voorzien, naast ook het borgen van tradities die op en rond begijnhoven vorm kregen. Niet minder dan 220 deelnemers volgden 1 of meerdere dagen. Een opmerkelijk aantal deelnemers volgde meer dan 1 dag en logeerden intussen in Turnhout.

De sterkte van dit congres was de geïntegreerde benadering van alle soorten erfgoed en de kruisverbanden die daardoor konden worden gelegd. Ook de focus op de hedendaagse situatie bleek een troef, omdat zodoende tal van huidige initiatiefnemers uit verschillende begijnhoven zich konden vinden in het aanbod en daarom deelnamen. Deze actie kreeg ook nog een vervolg nadien. UNESCO commissie Vlaanderen besloot het netwerk dat in de aanloop naar het congres in het leven werd geroepen, op regelmatige basis samen te brengen voor inhoudelijke en beleidsmatige discussie en uitwisseling.

PROCESSIE & CONCERT

Eén van de blijvende realisaties van het project was een publireportage over de Turnhoutse Heilig Kruisprocessie. De bedoeling was om deze traditie, die dateert uit de zestiende eeuw, te borgen voor latere generaties. Omwille van de voorbereiding van deze verfilming zette het processiecommité haar schouders op een diepgaande documentatie van alle aspecten van haar werking. Gaandeweg werden ook nieuw vrijwilligers gevonden zodat de verderzetting van deze traditie beter gegarandeerd is dan voorheen.

Het gregoriaanse koor Psallentes met dirigent Hendrik Vanden Abeele bracht in Leuven en Turnhout een hulde aan de Sacramentsdevotie, een grote inspiratiebron voor de begijnenbeweging.

Het feestjaar 2018 werd gefinancierd door de Vlaamse overheid, het Europees Jaar voor het Cultureel Erfgoed, de Vlaamse UNESCO-commissie in België, Archief & Musea Turnhout, Stad Turnhout, KU Leuven en Erfgoed Noorderkempen. De partners zijn FARO, CRKC, Werkplaats Immaterieel Erfgoed, OCMW Turnhout, Vrienden van het Begijnhof van Turnhout, Brepols Publishers.

Media over het project

Downloads:

Algemene info

Meer weten? 

Contact
cultureelerfgoed@erfgoednoorderkempen.be
014/44.33.62