Op het ritme van de Kempen

De Kempen ligt bezaaid met oude, soms verborgen wandel- en fietspaden, al dan niet langs trage wegen. Ze dragen de voetsporen van een dorp, vertellen het verhaal van een gemeenschap. Waar paden zijn, zijn ook routes die leiden naar een kerk, een kasteel, een kapelletje, een bedevaartsoord, een bijzondere plek in je dorp of stad …

Samen met zeven Kempense erfgoedorganisaties brengen we enkele (verborgen) paden en verhalen uit de Kempen in kaart. Kies jouw route(s) en beweeg over soms eeuwenoude wegen…

Scroll je op de kaart naar Turnhout, Hoogstraten, en de omringende gemeenten, dan ontdek je routes langs het erfgoed van de Noorderkempen. De eerste conclusie? Teveel om op één dag te doen! De kaart van ‘Op het ritme van de Kempen’ laten we daarom ook na Open Monumentendag online staan.

Sluit aan bij een gegidste tocht tijdens Open Monumentendag of download de gpx-bestanden van enkele routes, volg de route via de kaart en trek er op uit! Hieronder lijsten we alle routes op.

• Hoe ging je 2 eeuwen geleden van Baarle naar Turnhout? Harry Benschop van Heemkring Amalia Van Solms zocht het uit en stippelde een route van 13 km uit vanaf het centrum van Baarle tot aan de grens. Je komt onder meer deze (erfgoed)plekken tegen: Klooster van de congregatie van de Heilige Geest – Weelde station – Akkermolen – Ambtswoningen voor de Belgische stationschef en de ontvanger van de tol – Belgisch douanekantoor – Nederlands douanekantoor – Quaraintainestallen – Routehuisje – Spooremplacement Bels Lijntje – Strontbaan. Meer info.
• In Merksplas kan je in de voetsporen van de oude pastoors, de ‘witheren’ mee op zoek naar een oude voetweg, tot aan de Mark. Meer info.
• De Arendonkse ‘Hufkens’ zijn een waar doolhof. De inwoners (zeker de verliefde 😉 ) gebruiken ze graag als doorgangsroutes. Leer alles over deze wirwar van smalle kerkwegeltjes, vroeger en nu! De route is 4,7 km. DOWNLOAD brochure. Meer info.
• Wandel over oude voetwegen achter het eeuwenoude Gelmelslot van Hoogstraten. Maak kennis met het mooie Stip Stappenpad, de Tikkenhaanweg, het Kasteelvoetpad,… DOWNLOAD brochure. Meer info.

• Ravels’ Mooiste belicht de hoogtepunten uit de lokale geschiedenis. Start aan sculptuur De Pier, volgens de bijnaam van de Ravelse inwoners. Je wandelt verder via een molen uit 1869, een grafheuvelveld uit de ijzertijd en langs het NAVO-vliegveld. DOWNLOAD brochure. Meer info.
• Aan de kapel van Achtel in Rijkevorsel starten twee wandelroutes geïnspireerd door het leven van twee historische figuren, het Louis Domspad (DOWNLOAD brochure) en het Peer Van Aertpad (DOWNLOAD brochure). Aan de hand van de knooppunten kies je zelf hoe lang je wandelt. Meer info.

‘Trage Wegen’ zijn rustige, stille, vaak vergeten weggetjes die verbindingen vormen tussen de grotere wegen. Het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete heeft een inventaris gemaakt van de Trage Wegen in Oud-Turnhout. Deze inventaris zie je gemarkeerd op de kaart. De dienst toerisme van Oud-Turnhout heeft een handig overzicht gemaakt, waarop enkele wandelingen zijn uitgestippeld. Met leuke namen als de Kuilpadjeswandeling, de Sijsjesrijwandeling of de Pastorettewandeling, wil je er zo aan beginnen! Meer info.

• Elk jaar sinds 1868 organiseert het Genootschap Turnhout-Scherpenheuvel een bedevaart. Nog steeds vertrekken bedevaarders tijdens het Pinksterweekend vanuit Turnhout via dezelfde weg naar Scherpenheuvel. Deze route, volledig aangeduid op de kaart (dankzij bedevaarder Jos Pelckmans!), is 42 km lang. Wil je graag een (rustig, groen) stukje van deze route wandelen, dan kan je bijvoorbeeld vanaf het ziekenhuis in Geel, langs de Westelsebaan, naar Oosterlo en Veerle tot aan Averbode stappen. Meer info.
• De eerste bedevaart van Arendonk naar Scherpenheuvel vond plaats in 1959 en dit onafgebroken tot in 2015, telkens in het eerste weekend van mei. Enkele jaren later nam de vzw Stappp, actief rond het cultureel erfgoed van Arendonk, de organisatie over. De Arendonkse bedevaart vertrekt om middernacht en telt 48 km. De route staat ook volledig aangeduid op de kaart.
• Meersel-Dreef is nog steeds een populair bedevaartsoord en ligt op de pelgrimsroute richting Santiago de Compostella. De Mariagrot werd in 1895 opgericht in het vroegere kloosterbos van de Kapucijnen. Het park werd doorheen de jaren verder uitgebreid met kapelletjes en kruisgangen en groeide uit tot een bedevaartsoord, in de volksmond “het Lourdes van de Noorderkempen” genoemd. Het Mariapark en de kloosterkerk zijn vrij te bezoeken van 7u in de ochtend tot zonsondergang. Meer info.
• Tot in de 1e helft van de 20e eeuw (en Scherpenheuvel de fakkel ‘overnam’) was Vosselaar een bekend, populair bedevaartsoord. Al in de 15e eeuw kwam de devotie in Vosselaar op, in de 17de eeuw vermelden Middeleeuwse geschriften ‘grote aantallen bedevaarders’. In Vosselaar vind je 15 kapelletjes ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van Vosselaar, verspreid in de verschillende wijken. De route ‘Kapellekenspad‘ langs 15 kapelletjes is ongeveer 20 km lang. Het pad start aan de Onze Lieve Vrouwekerk. DOWNLOAD brochure. Meer info.

De devotie in Vosselaar is één van de oudste in de Kempen. Met een knipoog vragen we ons in dit filmpje af waarom Vosselaar geen hotspot meer is voor bedevaarders…

Met dank aan: Jef Van Gestel, Caroline Daemen en Steven Struyven 

• In Hoogstraten, Meerle kan je zelf op avontuur: met je smartphone start je aan een gloednieuwe erfgoedwandeling door de natuurgebieden Den Rooy en Smisselbergen. De wandeling is 7 km. DOWNLOAD brochure. Meer info.
• Nog in Hoogstraten, in Meer maak je een wandeling door een historisch landschap, langs de Aschputten langs het Oude Meerselsepad. Dit pad vormde vroeger een verbinding tussen de kerkdorpen Meersel-Dreef en Meer. De weg maakt ook deel uit van een bedevaartroute vanuit Nederland naar Compostella. DOWNLOAD brochure. Meer info.
• Beerse gaat ‘Terug naar Barse’: tijdens een tocht door het beschermd landschap van de Schrieken sta je stil bij de oude verbindingen in dit natuurgebied. Meer info.
• In Oud-Turnhout neemt een gids je mee op pad door Landschap De Liereman. Meer info.

• De geschiedenis van de Arendonkse ‘Hufkens’ en van het straatbeeld errond kan je ook ontdekken met een gids. De wandeling is 4 km. Je kan kiezen uit 3 vertrektijden. Reserveren is verplicht: meer info.
• Toerisme Provincie Antwerpen organiseert een begeleide wandeling om 13u30 langs het meest imposante reliëf van de Kempen: de Kempense Heuvelrug! Reserveren is verplicht: meer info. Ook op het voormalige landlopersdomein van Merksplas-Kolonie en het natuurgebied/domein Wortel-Kolonie organiseert TPA begeleide wandelingen.
• Heemkring Amalia Van Solms organiseert ook een begeleide wandeling langs de oude baan van Baarle naar Turnhout. Deze start om 11u aan het Heemhuis in Baarle. Meer info.
• De wandeling van de witheren in Merksplas doe je met een gids. Je kan kiezen uit 2 vertrektijden: 14u of 15u. Meer info.
• In Landschap De Liereman in Oud-Turnhout kan je samen met een gids een erfgoedwandeling maken. Reserveren is verplicht. Meer info.